Huyền Pha
Mấy ngày gần đây, mạng
xã hội rộ lên trào lưu chém gió của các “thầy phán” xung quanh một số phiên toà
hình sự, điển hình là phiên toà phúc thẩm xử vụ dâm ô trẻ em ở Bà Rịa – Vũng Tàu;
phiên toà sơ thẩm xử vụ chạy thận làm 9 người chết ở Hoà Bình. Ngay cả đứa con
gái của tôi bình thường câu chuyện của nó của chỉ là xoay quanh vấn đề phim ảnh,
thời trang, làm đẹp thì nay nó kể một câu chuyện rất đối bình thường về vụ dâm
ô trẻ em ở Bà Rịa Vũng Tàu khiến tôi không thể bất ngờ hơn. Phải chăng con gái
mình quan tâm đến vấn đề chính trị, nhưng không với độ tuổi của nó thì tôi biết
rằng vấn đề này đã gây sốt cộng đồng mạng xã hội lớn như thế nào.
Đây là hai phiên toà
hình sự ở hai địa bàn khác nhau, nội dung xét xử cũng khác nhau nhưng thu hút
dư luận do tính chất đặc biệt của vụ án. Ở phiên toà phúc thẩm xử bị cáo Nguyễn
Khắc Thuỷ về tội dâm ô với trẻ em, dư luận bức xúc do phán quyết của phiên toà
không đúng với bản chất vụ án, có dấu hiệu bao che tội phạm.
Bị cáo Nguyễn Khắc Thuỷ
có hành vi dâm ô với trẻ em (trẻ em là chủ thể được pháp luật ưu tiên bảo vệ)
nhưng bị cáo lại nhận được sự khoan hồng từ những tình tiết vô lý như: do là
cán bộ ngân hàng có nhiều đóng góp…
Trong khi, đây là vụ án
dư luận rất quan tâm do hành vi phạm tội xảy ra một thời gian dài nhưng vụ án
“ngủ quên”, chỉ đến khi Chủ tịch nước có yêu cầu thì vụ việc mới được đốc thúc,
làm rõ. Ngay cả bản án 3 năm tù giam do cấp sơ thẩm tuyên trước đó cũng đã bị
coi là nhẹ thì đến phiên sơ thẩm, việc toà tuyên bị cáo Thuỷ 18 tháng tù treo
giống như châm mồi lửa khiến dư luận phẫn nộ.
Trong khi đó, ở phiên
toà sơ thẩm xử vụ chạy thận làm 9 người chết tại Hoà Bình, vụ án là nỗi đau lớn
trong ngành Y khi hậu quả gây ra quá lớn, cùng nỗi đau các gia đình có người
thân bị thiệt mạng còn là niềm tin vào y học nước nhà, vào trách nhiệm, trình độ
và y đức của bác sĩ. Việc điều tra, xét xử vụ án cũng chính là sự cảnh tỉnh cho
vấn đề chăm sóc, chữa bệnh ở nước ta hiện nay.
Cả hai vụ án trên rõ
ràng khác nhau về bản chất, về con người và cũng không có mối liên quan chủ yếu
nào cả. Thế nhưng, mạng xã hội và báo chí lại rộ lên với những kiểu phán xét,
chỉ trích, bới móc tràn lan. Trong phiên toà xử vụ dâm ô ở Bà Rịa - Vũng Tàu, sự
ức chế, bức xúc là điều dễ hiểu do toà viện dẫn những căn cứ không đúng để áp dụng
các tình tiết giảm nhẹ khiến dư luận đặt nghi ngờ “có vấn đề” từ những người cầm
cân công lý (hiện thẩm phán phiên xét xử đã bị đình chỉ, toà cấp cao đã có quyết
định kháng nghị giám đốc thẩm, tuyên huỷ án để xét xử lại). Tuy nhiên, vấn đề ở
đây là từ một vụ án cụ thể tại Vũng Tàu, nhiều người đã chế tác các hình minh
hoạ, các câu chuyện châm biếm, đả kích không chỉ nhằm vào thẩm phán xét xử vụ
án mà châm biếm cả nền tư pháp Việt Nam.
Trên trang BBC, không
ít luật sư, nhà nghiên cứu phán rằng, vụ xét xử dâm ô ở Bà Rịa – Vũng Tàu là
“thảm họa ngành tư pháp” và đây là chỉ dấu cho thấy nền tư pháp Việt Nam “tha
hóa trầm trọng”! Từ ngữ thoái mạ tư pháp Việt Nam, trong đó gồm cơ quan điều
tra, viện kiểm sát, tòa án được những trang mạng này thoái mạ, miệt thị kèm
hình ảnh, đồ họa, từ đó tỏ ý “thương thay cho dân nghèo”, nêu những quan điểm từ
Mỹ, Pháp, Đức để đánh giá tư pháp Việt Nam “mất dân chủ”. Một luật sư phán trên
BBC rằng: “Đó là là sự xuống cấp của xã hội Việt Nam bây giờ, rất nặng nề.
Không chỉ một vụ này mà còn những vụ khác nữa. Đó là điều đau buồn. Một xã hội
xuống cấp toàn diện”.
Rõ ràng, từ một vụ án cụ
thể ở Bà Rịa – Vũng Tàu mà thoá mạ bản chất nền tư pháp Việt Nam, phỉ báng tính
công minh của cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án là kiểu đánh đồng, vơ đũa
cả nắm, kiểu nhìn hiện tượng chửi bản chất rất nguy hại. Phiên tòa với bản án
được tuyên là bất hợp lý nhưng làm sao có thể nhìn một việc để nói bản chất,
thoá mạ chế độ một cách tùy tiện, vô nguyên tắc như vậy?
Đối với phiên tòa xét xử
các bị cáo làm chết 9 người trong vụ chạy thận tại Hòa Bình, hành vi và tính chất
vụ án đã được nêu rõ trong cáo trạng. Đây là vụ án gây chấn động dư luận và
chính các cơ quan báo chí, luật sư, rất nhiều cơ quan, ban ngành đề nghị phải
điều tra, xử lý nghiêm minh các cá nhân sai phạm.
Một trong các bị cáo là
Hoàng Công Lương (32 tuổi, HKTT Quốc Oai, Hà Nội, là bác sĩ Khoa Hồi sức tích cực
- Đơn nguyên thận nhân tạo, Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình) đã bị truy tố trước
tòa. Thế nhưng, kể từ khi bác sĩ Hoàng Công Lương bị khởi tố, truy tố tới quá
trình xét xử, nhiều báo chí và mạng xã hội tìm mọi lý do biện minh và phê phán,
chửi bới cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án khi cáo buộc, truy tố, xét xử
bị cáo này.
Thật lạ là tất cả những
lý lẽ buộc tội bị cáo Hoàng Công Lương lại bị các trang báo chí, mạng xã hội
này tìm cách tẩy chay, trong khi căn cứ gỡ tội dù không rõ ràng cũng được họ viện
dẫn, bảo vệ. Chưa có phiên tòa nào mà trong những ngày xét xử, cùng hoạt động tại
phiên tòa thì số bài báo và mạng xã hội cổ súy, bảo vệ bị cáo Hoàng Công Lương
lại lớn và xuyên suốt đến như vậy, họ mặc nhiên phán quyết như một thẩm phán.
Cùng việc gỡ tội cho bị
cáo Hoàng Công Lương, số này ra sức miệt thị, chửi bới cơ quan bảo vệ pháp luật
Hòa Bình, thoá mạ cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án, trong khi nỗi đau 9
gia đình có người thân bị thiệt mạng không được nhắc đến, họ coi như cơ quan tư
pháp của Hòa Bình là đối tượng đấu tranh, là “thủ phạm”.
Thậm chí, có nhiều nhà
báo viết trên facebook rằng, họ sẽ “đâm đầu xuống đất” nếu tòa kết tội ông
Hoàng Công Lương, coi đó là “ô nhục của nền tư pháp”. Họ mặc nhiên phân tích
như một luật gia thực thụ, trong khi những nhà báo này thực sự chưa qua trường
lớp về luật, không nắm rõ quy định Bộ luật Hình sự, Tố tụng hình sự nhưng cứ
phán “như đúng rồi”!
Bác sĩ Hoàng Công Lương
có tội hay không có tội, mức độ ra sao, tòa phải qua quá trình xét xử để làm
rõ, vậy mà một số nhà báo, luật sư lại phán như tuyên án trên trang báo, trang
facebook cá nhân của mình, thoá mạ cả nền tư pháp và tự coi mình giỏi như...
Bao Thanh Thiên!
Nền tư pháp Việt Nam
đang trong quá trình xây dựng, cải cách, hiển nhiên có những thứ kế thừa từ ông
cha, cũng có thứ phải nắn chỉnh. Một nền tư pháp độc lập là nền tảng cho sự thịnh
vượng bởi nền tư pháp độc lập là một quyền cơ bản của con người mà tất cả các
thành viên của Liên hợp quốc phải đảm bảo cho công dân của mình.
Công dân mong đợi các
thẩm phán đưa ra phán quyết chỉ dựa trên sự thật và pháp luật mà không chịu ảnh
hưởng bởi bất kì tác động bất hợp pháp nào. Khuôn khổ pháp lý của Việt Nam đảm
bảo cho sự độc lập của các hoạt động tư pháp, được thể hiện rõ trong Hiến pháp,
luật và nghị quyết của Đảng.
Theo Nghị quyết
49-NQ/TW năm 2005 của Bộ Chính trị thì “phân định rõ thẩm quyền quản lý hành
chính với trách nhiệm quyền hạn tư pháp trong hoạt động tố tụng tư pháp theo hướng
tăng quyền và trách nhiệm cho điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán để họ
chủ động trong thực thi nhiệm vụ, nâng cao tính độc lập và chịu trách nhiệm trước
pháp luật về các hành vi và quyết định tố tụng của mình”.
Hiến pháp 2013 quy định:
“Thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ
quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của thẩm phán, hội thẩm” (Điều
103, Khoản 3). Còn theo Bộ luật Tố tụng Hình sự, khi xét xử, thẩm phán và hội
thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật (Điều 16).
Đó là nguyên tắc được
luật hóa. Đương nhiên, trong thực tiễn, ở nơi này hay nơi khác còn những hiện
tượng sai lệch đòi hỏi phản nắn chỉnh, phải xử lý trách nhiệm cá nhân, tổ chức
sai phạm. Tuy nhiên, không thể dựa vào những sai phạm cá nhân, sai phạm từng sự
vụ để thoá mạ, phỉ báng cả nền tư pháp Việt Nam, phỉ báng chế độ...