Có lẽ đã từ rất lâu mới có một nghị quyết của Quốc hội được thông qua với
tỷ lệ tuyệt đối, 100% đại biểu có mặt tham gia biểu quyết (455/455 đại biểu).
Đó chính là Nghị quyết về tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc
(GGHB LHQ), được Quốc hội khóa XIV thông qua tại Kỳ họp thứ mười vừa qua.
Kết quả
trên đã cho thấy đánh giá cao của đại biểu Quốc hội, cũng như dư luận xã hội
đối với tính cần thiết và sự hiệu quả của việc cử các cá nhân, đơn vị thuộc
Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam tham gia lực lượng GGHB LHQ. Việc nghị quyết
được thông qua đã tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, cơ chế, chế độ chính sách
cho các đơn vị, quân nhân tham gia hoạt động này. Kết quả trên cũng đã xóa tan
những nghi ngại, những xuyên tạc về việc Việt Nam tham gia vào lực lượng
"mũ nồi xanh".
Các bác sĩ quân y Việt
Nam giương cao hai lá cờ của Liên hợp quốc và Việt Nam tại sân bay quốc tế
Juba, bắt đầu thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Nam Sudan.
Ảnh: TTXVN.
Hoạt
động chính danh, chính nghĩa, thực hiện thận trọng
Có một
số ý kiến thắc mắc: Tại sao Việt Nam lại tham gia lực lượng GGHB LHQ để gây tốn
kém ngân sách, mệt nhọc, rủi ro cho lực lượng vũ trang ở nơi đất khách quê
người, trong khi ngay trong nước, bên cạnh nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến
đấu, bảo đảm quốc phòng, an ninh thì vẫn còn nhiều nhiệm vụ cần huy động LLVT
nhân dân, ví dụ như bão lũ, thiên tai, dịch bệnh ngày càng khắc nghiệt, nhiều
vùng tại nước ta vẫn còn bị ảnh hưởng nặng nề bởi di chứng chiến tranh như ô
nhiễm bom mìn, chất độc dioxin... Cũng lại có ý kiến vu cáo rằng, việc
Việt Nam đưa LLVT ra nước ngoài là tham gia liên minh quân sự, đi xâm lược nước
khác.
Đầu
tiên, cần khẳng định rằng, tham gia lực lượng GGHB LHQ với quân phục có chiếc
mũ nồi xanh-là tham gia vào nỗ lực toàn cầu, hoàn toàn chính danh, chính nghĩa
trong việc bảo vệ hòa bình thế giới. Hoạt động GGHB LHQ ra đời từ năm 1948, là
một cơ chế đặc biệt được LHQ giao cho Hội đồng Bảo an LHQ thành lập dưới hình
thức các phái bộ nhằm giúp tạo điều kiện chấm dứt xung đột và GGHB, thông qua
việc triển khai các lực lượng do các nước thành viên đóng góp đặt dưới sự chỉ
huy của LHQ. Trong suốt 72 năm qua, lực lượng "mũ nồi xanh" đã giữ
vai trò quan trọng trong việc giám sát các thỏa thuận hòa bình, góp phần ngăn
chặn lửa chiến tranh ở nhiều điểm nóng trên thế giới. Đến nay, đã có 125 nước
đóng góp quân cho lực lượng "mũ nồi xanh".
Khi tham
gia lực lượng GGHB LHQ, Việt Nam vẫn luôn bảo đảm các nguyên tắc trong chiến
lược quốc phòng là không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước
này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng
lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử
dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế. Vì vậy, ý kiến vu cáo rằng, Việt Nam tham
gia lực lượng GGHB LHQ là tham gia liên minh quân sự để chiếm đóng nước khác là
hoàn toàn sai về bản chất.
Việt Nam
tham gia lực lượng GGHB LHQ theo từng giai đoạn, từng bước thực hiện rất thận
trọng, theo khả năng đáp ứng về lực lượng, để hạn chế rủi ro, tiết kiệm tối đa
kinh phí bảo đảm. Ngay từ năm 1993, Việt Nam đã lập tổ nghiên cứu các hoạt động
GGHB của LHQ và cũng đã có những đóng góp về tài chính cho hoạt động này của
LHQ. Hiến pháp năm 2013 đã quy định rằng Hội đồng Quốc phòng và An ninh quyết
định việc LLVT nhân dân tham gia hoạt động góp phần bảo vệ hòa bình ở khu vực
và trên thế giới. Như vậy, Nghị quyết về tham gia lực lượng GGHB LHQ có
căn cứ từ Hiến pháp. Ngày 23-11-2012, Bộ Chính trị đã thông qua Đề án tổng thể
về việc Việt Nam tham gia hoạt động GGHB LHQ (gọi tắt là Đề án tổng thể). Ngày
5-12-2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án QĐND Việt Nam tham gia hoạt
động GGHB LHQ giai đoạn 2014-2020 và những năm tiếp theo. Ngày 30-10-2013, Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Công an nhân dân Việt Nam tham gia hoạt động
GGHB LHQ giai đoạn 2014-2020 và những năm tiếp theo. Đây là những chủ trương
quan trọng để Bộ Quốc phòng và Bộ Công an chuẩn bị nguồn lực, đặc biệt là nhân
sự để tham gia theo lộ trình đã được nêu trong Đề án tổng thể. Đến ngày
27-5-2014, Trung tâm GGHB Việt Nam chính thức được thành lập (năm 2018 trở
thành Cục GGHB Việt Nam) trực thuộc Bộ Quốc phòng, đồng thời cử hai sĩ quan đầu
tiên của QĐND Việt Nam tham gia lực lượng GGHB của LHQ tại Nam Sudan, trên
cương vị là quan sát viên quân sự của LHQ.
Từ năm
2014 đến nay, Việt Nam đã tham gia lực lượng GGHB LHQ theo hình thức từ cá nhân
đến đơn vị. Đối với hình thức cá nhân, Việt Nam đã cử 50 lượt sĩ quan tham gia
tại hai phái bộ là Cộng hòa Trung Phi, Nam Sudan và trụ sở LHQ. Đối với hình
thức đơn vị, Việt Nam đã cử hai lượt bệnh viện dã chiến cấp 2, với 126 sĩ quan,
quân nhân chuyên nghiệp tham gia. Các lĩnh vực mà Việt Nam đã và đang tham gia
trong lực lượng GGHB LHQ là: Tham mưu, hậu cần, quân y, quan sát viên quân sự.
Hiện nay, LHQ đang tiếp tục đề nghị Việt Nam cử thêm lực lượng và mở rộng sang
các lĩnh vực khác như: Công binh, cảnh sát, quan sát viên và giám sát bầu cử.
Nghị quyết về việc tham gia lực lượng GGHB LHQ đã được Quốc hội thông qua quy
định các lĩnh vực mà Việt Nam tham gia bao gồm: Tham mưu; hậu cần; kỹ
thuật; thông tin, liên lạc; công binh; quân y; cảnh sát; kiểm soát quân sự;
quan sát viên quân sự; quan sát viên và giám sát bầu cử; các lĩnh vực khác do
Hội đồng Quốc phòng và An ninh quyết định. Đây là những lĩnh vực mà chúng ta
hoàn toàn có đủ điều kiện, khả năng và nguồn lực để bảo đảm. Nghị quyết nêu rõ,
về xây dựng lực lượng, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Công an và các
bộ, ngành liên quan lập kế hoạch trung hạn và dài hạn về xây dựng lực lượng
Việt Nam tham gia hoạt động GGHB LHQ trình Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Chính phủ trình Hội đồng Quốc phòng và An ninh quyết định việc cử, điều chỉnh,
rút lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động GGHB LHQ.
Hiện
nay, Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Quốc phòng chuẩn bị triển khai lực lượng công
binh thuộc QĐND Việt Nam tham gia hoạt động GGHB LHQ (quân số khoảng 320
người). Bộ Công an cũng sẽ cử lực lượng tham gia hoạt động này trong thời gian
tới.
Về tài
chính, việc tham gia lực lượng GGHB LHQ không hề tạo ra gánh nặng đối với ngân
sách nhà nước. Với nguồn tiền bồi hoàn của LHQ (hơn 4,8 triệu USD) và sự hỗ trợ
của quốc tế (hơn 20 triệu USD) đã góp phần giảm đáng kể ngân sách nhà nước đầu
tư cho việc tham gia hoạt động GGHB LHQ của Việt Nam. Có thể nói, đầu tư của
Việt Nam cho hoạt động này không lớn, nhưng hiệu quả lại rất cao.
Nâng
cao vai trò, vị thế, hình ảnh Việt Nam
Có thể
thấy rõ rằng, việc Việt Nam tham gia lực lượng GGHB của LHQ là một
hoạt động đối ngoại quan trọng, thực hiện sứ mệnh quốc tế cao cả, thể hiện vai
trò, trách nhiệm của Việt Nam đối với một lĩnh vực trọng yếu của cộng đồng quốc
tế. Hoạt động này đã góp phần tăng thiện cảm của quốc tế đối với đất nước, con
người Việt Nam.
Cùng với
việc thực hiện tốt các hoạt động chuyên môn theo nhiệm vụ được giao, các sĩ
quan "mũ nồi xanh" Việt Nam còn tích cực làm công tác dân vận như
tham gia dạy học, hướng dẫn người dân bản xứ trồng rau xanh, hướng dẫn các bà
mẹ chăm sóc trẻ nhỏ đúng cách, may khẩu trang phòng, chống dịch Covid-19 tặng
đồng đội và người dân địa phương... đã tạo ấn tượng đẹp về Bộ đội Cụ Hồ, về đất
nước và con người Việt Nam.
Các bệnh
viện dã chiến của LHQ bình quân mỗi năm chỉ thu dung khoảng 200 bệnh nhân, thì
hai bệnh viện dã chiến của Việt Nam mỗi năm đã thu dung gấp hơn 10 lần, với hơn
2.000 bệnh nhân/bệnh viện. Chính vì hiệu quả công việc và thiện cảm tạo ra mà
tỷ lệ các sĩ quan "mũ nồi xanh" của Việt Nam được LHQ đánh giá xuất
sắc lên tới 33,3% (10/30 đồng chí được đánh giá), gấp nhiều lần so với mức
trung bình khoảng 1-2% sĩ quan "mũ nồi xanh" được LHQ đánh giá là
xuất sắc hằng năm theo thông lệ. Hai bệnh viện dã chiến cấp 2 của Việt Nam là
những đơn vị có tỷ lệ nữ cao hơn tỷ lệ khuyến khích 15% do LHQ đưa ra, được LHQ
biểu dương. Chính từ những kết quả trên mà LHQ đã gửi lời cảm ơn, ca ngợi lực
lượng GGHB LHQ của Việt Nam.
Bảo vệ
Tổ quốc từ xa, từ sớm
Với khía
cạnh quốc phòng-an ninh, việc tham gia lực lượng GGHB LHQ chính là trực tiếp
thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ xa, từ sớm. Hoạt động này giúp chúng ta
tham gia trực tiếp cùng các lực lượng quân sự của nhiều nước khác, từ đó thông
hiểu sâu sắc hơn về tư duy, quy trình chuẩn để xử lý các vấn đề tác chiến trong
chiến tranh hiện đại. Điều này sẽ đóng góp tích cực trong quá trình hiện đại
hóa và nâng cao năng lực tác chiến của Quân đội ta. Việc mở rộng giao lưu quốc
tế cũng tạo ra nguồn kiến thức, kinh nghiệm phong phú bổ sung cho công tác hoạch
định chính sách quốc phòng, công tác huấn luyện, đào tạo, giảng dạy trong nhà
trường quân đội.
Hiện
nay, lực lượng "mũ nồi xanh" của Việt Nam đã tiếp cận được các chương
trình huấn luyện của LHQ. Năm 2018, LHQ đã công nhận Cục GGHB Việt Nam là một
trong 4 trung tâm huấn luyện quốc tế ở khu vực để triển khai huấn luyện theo
chương trình đối tác 3 bên (Việt Nam, LHQ và một nước đối tác). Trong các năm
2018-2020, Việt Nam đồng chủ trì với LHQ và Nhật Bản tổ chức 3 khóa huấn luyện
vận hành trang bị công binh hạng nặng cho các lực lượng của Việt Nam và các
nước trong khu vực. Đồng thời, LHQ đã chọn Việt Nam là địa điểm đăng cai tổ
chức nhiều khóa tập huấn. Tháng 4-2019, Việt Nam đã nhận bàn giao cương vị Chủ
tịch Hiệp hội các Trung tâm GGHB khu vực châu Á-Thái Bình Dương (AAPTC) năm
2020, trở thành thành viên chính thức của AAPTC. Điều này một lần nữa khẳng
định LHQ đánh giá cao Việt Nam thực hiện tốt những cam kết và đạt kết quả cao
khi tham gia nhiệm vụ GGHB LHQ.
Cùng với
đó, đã có hai sĩ quan của Việt Nam trúng tuyển vào cơ quan tham mưu, hoạch định
chính sách ở Tổng hành dinh của LHQ tại New York (Hoa Kỳ), đó là Trung tá Lương
Trường Vinh và mới nhất là Thiếu tá Trần Đức Hưởng. Điều này giúp Việt Nam chủ
động, tích cực hơn trong việc tham gia vào công tác hoạch định chính sách của
LHQ.
Việc
tham gia lực lượng GGHB của LHQ đã và đang thúc đẩy, tăng cường mối quan hệ hợp
tác quốc phòng giữa Việt Nam với các nước. Việt Nam đã ký 9 bản ghi nhớ (MOU)
về hợp tác GGHB LHQ với các nước đối tác gồm: Australia, Trung Quốc, Hoa Kỳ,
Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Pháp, New Zealand, Nga. Sự thành công của Việt Nam
trong việc ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ
nhiệm kỳ 2020-2021 có phần đóng góp không nhỏ từ những hoạt động hiệu quả, để
lại ấn tượng đẹp của lực lượng “mũ nồi xanh” Việt Nam.
Như thế,
có thể khẳng định, việc tham gia lực lượng GGHB LHQ là một chủ trương đúng đắn
của Đảng, Nhà nước, thực hiện hội nhập quốc tế sâu rộng, nhất là về quốc phòng,
mở ra kênh hợp tác với các đối tác. Những kết quả tốt đẹp của hoạt động này
trong thời gian qua đã tiếp tục xây dựng hình ảnh về một Việt Nam là đối tác
tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, góp phần nâng cao vị
thế của Việt Nam trên trường quốc tế, từ đó góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
Những kết quả hết sức rõ ràng đó đã bác bỏ những quan điểm sai trái, xuyên tạc
của các thế lực thù địch về vấn đề này.
Nguồn: Báo QĐND